پاتیل ذوب فلزات یکی از تجهیزات کلیدی در صنایع ریخته‌گری، فولاد، چدن، آلومینیوم و مس است که وظیفه انتقال و نگهداری مذاب از کوره تا محل ریخته‌گری را بر عهده دارد. طراحی اصولی پاتیل، مستقیماً بر ایمنی، بازده کاری، کیفیت محصول نهایی و عمر مفید تجهیزات تأثیر می‌گذارد. در این مقاله به بررسی ویژگی‌های ضروری یک پاتیل استاندارد می‌پردازیم.
پاتیل ذوب فلزات چیست؟
پاتیل (Ladle) ظرفی مقاوم در برابر حرارت شدید است که برای حمل فلزات مذاب از کوره تا قالب استفاده می‌شود. بسته به نوع فلز و شرایط کاری، پاتیل‌ها در اندازه‌ها، اشکال و مصالح مختلفی طراحی می‌شوند.
ویژگی‌های مهم پاتیل ذوب فلزات
1. مقاومت حرارتی بالا
پاتیل باید توان تحمل دمای بیش از 1000 درجه سانتی‌گراد را داشته باشد (برای چدن و فولاد حتی بالاتر). برای این منظور:
بدنه پاتیل از فولاد نسوز یا ورق‌های ضخیم ST52 یا ST37 ساخته می‌شود.
داخل پاتیل با لایه‌های نسوز مانند جرم کوبیدنی، آجر نسوز یا آلومینا عایق‌کاری می‌شود.
2. طراحی مناسب عایق‌بندی
یک پاتیل استاندارد باید حداقل سه لایه عایق نسوز داشته باشد:
لایه داخلی: خاک نسوز یا جرم آلومینایی (ضخامت بسته به فلز، معمولاً 10–15 سانتی‌متر)
لایه میانی: خاک کوبیدنی یا آجر نسوز
لایه بیرونی: جداره فلزی با رنگ نسوز
3. شکل هندسی مناسب
پاتیل مخروطی: برای تخلیه راحت‌تر و یکپارچگی مواد در حین انتقال
پاتیل بشکه‌ای یا استوانه‌ای: برای افزایش ظرفیت
کف پاتیل معمولاً محدب یا مخروطی طراحی می‌شود تا مواد ته‌نشین نشوند و تخلیه کامل صورت گیرد.
4. دسته یا مکانیزم چرخش ایمن
دارای دو گوشواره یا بازوی نگهدارنده برای جابجایی با جرثقیل
تجهیز به گیربکس دستی یا موتور چرخشی برای تخلیه کنترل‌شده مذاب
تعادل مناسب هنگام چرخش و مقاومت در برابر لرزش و ضربه
5. ظرفیت متناسب با نیاز
پاتیل‌ها از 100 کیلوگرم تا چند ده تن طراحی می‌شوند. ظرفیت باید با حجم کوره، سرعت ریخته‌گری و نیاز تولید هماهنگ باشد.
6. ضخامت مناسب ورق
ضخامت بدنه فولادی معمولاً بین 6 تا 20 میلی‌متر بسته به ظرفیت پاتیل
ضخامت عایق نسوز کف بیشتر از دیواره است (به دلیل تماس مستقیم با شعله یا کف مذاب)
7. پیش‌بینی انبساط حرارتی
طراحی باید طوری باشد که پاتیل در اثر دمای بالا دچار تابیدگی، ترک یا تغییر شکل نشود.
8. امکان تمیزکاری و تعمیر آسان
پاتیل باید دریچه یا درب سرویس داشته باشد تا در دوره‌های مشخص، خاک نسوز فرسوده تعویض و بدنه داخلی بازرسی شود.
موارد استفاده از پاتیل ذوب فلزات
صنایع فولاد و ریخته‌گری چدن
کارگاه‌های ریخته‌گری آلومینیوم و آلیاژهای غیرآهنی
کوره‌های دوار، کوره زمینی و کوره‌های قوس الکتریکی
خطوط ریخته‌گری پیوسته و دستی
نکات ایمنی در استفاده از پاتیل
بررسی مداوم ترک‌های بدنه و عایق‌ها
استفاده از کلاه ایمنی، دستکش نسوز و کفش مقاوم در برابر حرارت
عدم ریختن آب یا مواد مرطوب در داخل پاتیل داغ
بررسی گیربکس چرخشی و قفل آن قبل از بارگیری
قیمت پاتیل ذوب فلزات
قیمت پاتیل به عوامل زیر بستگی دارد:
ظرفیت (بر حسب تن)
نوع فلز هدف (چدن، فولاد، آلومینیوم، مس)
ضخامت ورق و نوع عایق نسوز
وجود گیربکس یا سیستم چرخش دستی/برقی
قیمت پاتیل ۴ تنی برای ذوب چدن، معمولاً بین 80 تا 120 میلیون تومان است (تا فروردین 1404).
نتیجه‌گیری
پاتیل ذوب فلزات باید مقاوم، ایمن، دقیق و متناسب با نوع فلز طراحی شود. انتخاب درست این تجهیزات نه‌تنها از بروز حوادث جلوگیری می‌کند، بلکه کیفیت ریخته‌گری و سرعت تولید را نیز افزایش می‌دهد. اگر به دنبال طراحی یا خرید پاتیل هستید، تیم فنی پولاد مخزن آماده مشاوره و ساخت سفارشی مطابق با پروژه شماست.
📞 اطلاعات تماس برای مشاوره و خرید
09125626256
09103039468
✉️ ایمیل: pooladmakhzan@gmail.com
📲 تلگرام پولاد مخزن
📲 واتساپ پولاد مخزن
📷 اینستاگرام پولاد مخزن
🔗 لینکدین پولاد مخزن
